Hậu quả Yên Vân thập lục châu

Việc làm cung kính ngoại bang và nhất là cắt đất phía bắc của Thạch Kính Đường bị các nhà sử học Trung Quốc phê phán mạnh mẽ, coi là thủ phạm bán nước dẫn đến việc xâm lấn, chiếm đóng của các ngoại tộc nối tiếp nhau (Khiết Đan, Đảng Hạng, Nữ Chân, Mông Cổ) ở phía bắc Trung Quốc suốt hơn 400 năm, từ thời Hậu Tấn cho đến thời Nhà Minh, mà các chính quyền cai trị Trung nguyên không thể nào lấy lại được.

Sau khi Nhà Tống được thành lập năm 960, Tống Thái Tổ Triệu Khuông Dận và Tống Thái Tông Triệu Khuông Nghĩa ra sức điều quân chiếm lại Yên Vân thập lục châu nhưng bất thành. Khu vực này từ thời Hán, Đường đã là nơi chuyên cung cấp chiến mã và kỵ binh cho đế quốc, một lực lượng đem lại sức mạnh bất ngờ trong chiến đấu và có khả năng truy kích kẻ thù cũng như rút lui nhanh nhẹn. Việc làm này đã làm cho nhà Tống thiếu đi một sức mạnh to lớn cho quân đội, lúc nào cũng phải ở vào thế bị động phòng thủ trước các cuộc tấn công của các nước Liêu Hạ và phải chống lại bằng nỏ cứng và pháo binh, nếu quân Tống rời khỏi thành trì để giao chiến hay truy kích quân địch thì thất bại gần như không tránh khỏi. Vì thế nên suốt đời Thái Tổ luôn muốn khôi phục 16 châu Yên Vân, còn hứa tướng nào làm được sẽ phong vương. Tuy nhiên các lần bắc phạt của ông đều thất bại do thiếu 1 đội kỵ binh đủ mạnh để ngăn được sự tiếp viện của quân Liêu. Nhà Tống không bao giờ có thể lấy lại được 16 châu Yên Vân. Hơn thế nữa, Yên Vân thập lục châu lại nằm trong Vạn lý trường thành và trên khu vực này có rất nhiều thành trì và quan ải chiến lược có ý nghĩa vô cùng to lớn trong việc phòng thủ chống lại các dân tộc du mục phương Bắc suốt từ thời Tần-Hán. Việc mất đi khu vực này trở thành một nguyên nhân chính khiến khả năng phòng thủ của Trung Nguyên suy yếu trước người Khiết Đan trong thế kỷ sau đó, khiến cho Trung nguyên bị uy hiếp nghiêm trọng và nhà Bắc Tống luôn bị động trước quân Liêu. Những nỗ lực cuối cùng của Bắc Tống nhằm thu phục Yên Vân thập lục châu dẫn đến kết quả là cả Liêu và Bắc Tống đều bị người Nữ Chân tiêu diệt, nhà Kim (tiền thân của triều đại Mãn Thanh) và Nam Tống ra đời.